“Dit kan echt niet meer, we moeten iets nieuws!” Als ontwerpers komen we regelmatig bij organisaties die een probleem signaleren: ze hebben een verouderde website, een intranet dat weinig bijdraagt aan het dagelijkse werk, of bijvoorbeeld content die niet aansluit bij de bezoeker. 

Het probleem is vaak duidelijk, maar de oplossing moet nog gezocht worden. Ik heb lang gedacht dat wij voor elk probleem een duurzame oplossing konden bedenken. Maar inmiddels ben ik tot de conclusie gekomen dat dat iets genuanceerder ligt. Ik zal je vertellen waarom. 

Het probleem was een oplossing

Denken dat jij de voor-altijd duurzame oplossing kunt bedenken gaat ten eerste voorbij aan het werk van de mensen die vóór je kwamen. Het doet het afbreuk aan de oplossingen zij eerder bedachten, werk dat zij naar eer en geweten deden. En misschien was hun oplossing voor dat moment prima, maar veranderden bijvoorbeeld de wensen van de bezoekers na verloop van tijd. 

Ten tweede is het sowieso arrogant om te denken dat je problemen écht kunt oplossen. Bij de problemen waarvoor we worden ingeschakeld, zijn namelijk altijd mensen in het spel. En zoals mijn moeder al zei: “Zoveel mensen, zoveel wensen.” Mensen zijn variabelen. En hoe meer mensen, hoe complexer het wordt om iets langdurig op te lossen.

Het is niet zo simpel

Neem een lekke band. Een duidelijk, zichtbaar probleem dat (relatief) eenvoudig op te lossen is. Buitenband eraf, lek opsporen, plakken, buitenband erop, oppompen en fietsen maar! 

Voor veel andere problemen geldt deze eenduidige manier van oplossen helaas niet. Gaat het bijvoorbeeld om een applicatie waarmee je werkt, dan gebruik jij die op de ene manier en je collega op een andere. Jij gebruikt misschien functie Y heel vaak, terwijl die voor een andere collega best kan verdwijnen. 

En dan hebben we het nog niet eens gehad over collega’s die destijds een stem in de oplossing hadden maar nu ergens anders werken. Of over toekomstige collega’s met weer hele nieuwe wensen. Hoe meer zielen, hoe meer vreugd? Ik denk het niet. Problemen met websites of apps zijn gewoon heel ingewikkeld.

Laat maar dan?

Zullen we dan maar helemaal niets meer doen? Als we het toch niet voor de lange termijn kunnen oplossen? Heel soms is dat het beste, maar meestal niet. 

Elk probleem dat we aanpakken leidt tot een mooie zoektocht. Wat is het probleem hier precies? Wat gebeurt er als we iets veranderen? Wordt het dan beter of slechter? Waar grijpt het allemaal op in? Voor wie maken we het erger met ons voorstel, en voor wie beter? En hoe verhouden die twee zich tot elkaar? 

Als de balans van de voorgestelde verbetering positief is, dan kunnen we door. Is het een verbetering? Vooral doen dan! Maar ondertussen houden we wél in gedachten dat het onmogelijk is om het probleem helemaal, en voor de eeuwigheid, op te lossen. 

Ga toch moedig door

Oftewel: de oplossing uit het verleden is het probleem van vandaag. En we kunnen gerust stellen dat de oplossing van vandaag het probleem van morgen is. Want omstandigheden veranderen, mensen veranderen, inzichten veranderen. 

Het is misschien geen leuke boodschap, maar wel de meest eerlijke: iedere oplossing die je kiest zal in de toekomst toch weer ontoereikend blijken te zijn. En dat stemt niet zwaarmoedig, maar juist mild en positief. 

Dé oplossing is bijna nooit haalbaar, maar verbetering is zeker mogelijk. Blijf dus moedig verbeteren, en houd je ogen open voor de nieuwe dingen die je daardoor leert.