Onlangs hadden wij een kennismakingsgesprek met een delegatie van een opdrachtgever, voor een mogelijke ontwerpopdracht. Deze mensen wilden graag weten welk proces wij hanteren bij het uitvoeren van zo’n ontwerpopdracht.

Ons antwoord op die vraag is dat we van chaos orde maken. Maar hoe dan? Dat ligt er maar net aan: we passen ons proces aan op de situatie die we tegenkomen. En dat blijkt voor sommige opdrachtgevers een heel onzekere boodschap.

Hoe verloopt de reis?

Kijk, wij weten heus wel dat je lang bezig bent geweest om dit project van de grond te krijgen. Je realiseerde je ergens in dat proces dat je ontwerpers nodig hebt, om te komen tot iets dat goed werkt. En we snappen de behoefte aan een vast framework, zodat je weet hoe het ontwerpproces precies gaat lopen.

Alleen als de afgelopen anderhalf jaar ons íets geleerd heeft, dan is het wel dat er niet veel voorspelbaar is in het leven. Maar zo ingewikkeld kan dat toch niet zijn? Een ontwerper weet toch wel hoe een ontwerpproces loopt?

Dat ligt toch een beetje genuanceerder. Ik zal het toelichten. Jij hebt zicht op jouw deel van het probleem. Dus vanuit jouw perspectief omschrijf je het probleem dat je wilt oplossen. Dan lijkt het er al snel op dat je van het probleem in een rechte lijn naar de oplossing kunt komen. Dat is hoe jij naar jouw probleem kijkt.

Tegelijk kwam je tot de conclusie dat je iemand nodig hebt om het probleem op te lossen. Jouw eerste realisatie zou dan eigenlijk moeten zijn dat je toch niet zo’n goed zicht op de uiteindelijke uitkomst hebt. Anders zou je het zelf wel doen.

Andere invalshoeken

Een goede ontwerper voegt iets belangrijks toe aan het oplossingsproces, namelijk zoeken naar de dingen waar jij niet aan hebt gedacht. De ontwerper zal op allerlei manieren naar het probleem willen kijken. En dan blijkt die rechte lijn van probleem naar oplossing die je ziet slechts jouw beperkte perspectief te zijn.

Ja, maar dát was niet de bedoeling! We gaan toch niet opnieuw beginnen? En hoe weet je dan dat er oplossing komt als er niet eens een vast stappenplan ligt dat je gaat volgen?

Als je zo denkt (en dat mag je zeker doen), dan lijkt het dat je graag een wereld vol zekerheden wil. Dat willen we allemaal. Maar je kunt niet je ogen sluiten voor de werkelijkheid: elk probleem is anders, en elke weg naar het antwoord is anders. De hobbels die we onderweg op dat traject tegenkomen moeten we samen overwinnen en daar is wederzijds vertrouwen bij nodig.

Met vertrouwen in een bootje

Een tijdje geleden sprak ik met Marcel Zwiers van 31Volts over deze hang naar zekerheid over het proces bij opdrachtgevers. Marcel kwam met een mooie metafoor voor een ontwerpproces: “De opdrachtgever stapt samen met de ontwerper in een boot. Samen willen ze graag naar die mooie overkant van het meer, waar het groen en vredig is. Maar onderweg naar die overkant komen er mistbanken. Dat weet de ontwerper, want zij heeft deze overtocht al vaak gemaakt. Voor de opdrachtgever is het echter eng: brr, mist, onzekerheid, je kunt niet zien wat er gebeurt. Misschien wil de opdrachtgever dan halverwege uitstappen (of nooit instappen) om te ontkomen aan die onzekerheid. Maar slim is dat niet…”

En zo is het. Jouw ontwerper heeft deze tocht op weg naar een ontwerp-oplossing al zó vaak veilig afgelegd dat er geen angst nodig is. Geen enkel zicht op de overkant (niet precies weten waar je uitkomt) is geen probleem als je weet dat je de overkant altijd veilig kunt bereiken.

Tot slot

Mijn tip? Vraag voor je samen aan een opdracht gaat beginnen naar eerdere resultaten en hoe je daar gekomen bent. Niet hoe de reis precies gaat verlopen in déze opdracht. Want samen komen we er wel. Heus!