Gemeenten hebben vaak te maken met dezelfde thema’s. Daardoor zit er veel overlap in de onderzoeken die lokale rekenkamers doen. Zou het dan niet logisch zijn als je die onderzoeken met elkaar kunt vergelijken? Voor de NVRR, de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers & Rekenkamercommissies, ontwierp Eend een‘metadossier’dat de onderzoeksresultaten in verschillende gemeenten inzichtelijk maakt. Eerder maakten we voor deze vereniging al een online versie van het Rekenkamerkompas.

Een rekenkamer toetst of een gemeentebestuur rechtmatig, doeltreffend en doelmatig bestuurt. Dit doet zij door objectief onderzoek uit te voeren naar een bepaald beleidsthema. Een voorbeeld van een thema dat nu in veel gemeenten speelt is de jeugdzorg. Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk geworden voor de jeugdzorg en het beschikbaar stellen van alle vormen van jeugdhulp. Dus zijn er veel rekenkamers die daar nu binnen hun gemeente onderzoek naar doen.

Meta-analyse

Als je al die onderzoeken naast elkaar legt, zou je er een soort meta-analyse op kunnen loslaten. Hoe hebben verschillende gemeenten hun onderzoek opgezet en welke uitkomsten waren er? Zo’n vergelijking zou heel handig zijn, maar er bestond nog geen praktische methode voor. Daarom nam de NVVR het initiatief om een metadossier op te zetten. De vereniging schakelde een onderzoeker in die een omvangrijk Excel-document vulde met gegevens van ruim 40 rapporten over jeugdzorg.

In dit document staat bijvoorbeeld hoe de rekenkamers hun onderzoek hebben uitgevoerd, welke vragen zij daarvoor hebben gesteld en welke gegevens er zijn verzameld. De onderzoeker bedacht ook een strategie om de data met elkaar te kunnen vergelijken. Maar in een uitgebreid spreadsheet met veel tabbladen kun je dingen niet heel makkelijk terugvinden. Daarom bedacht de NVVR: eigenlijk zouden we een online database met deze informatie moeten hebben.

Vertaling naar online

Dit leverde een interessante uitdaging op voor Eend. Want hoe ‘vertaal’ je de indeling van een Excel-document naar een goede interface voor een online versie? We hebben er flink over nagedacht hoe we het zo konden vormgeven dat je er intuïtief mee kunt werken. Dus dat iemand snel doorheeft hoe het werkt en waar hij op moet klikken, zonder een uitgebreide uitleg nodig te hebben. In dit project werkten we samen met ontwikkelaar Arno Hoogma die de back-end heeft gemaakt.

In het online dossier staan bovenaan enkele hoofdthema’s, die vaak zijn onderverdeeld in deelonderwerpen. Aan de linkerkant staan filters om snel alleen de gewenste info in beeld te krijgen, bijvoorbeeld de rapporten van specifieke rekenkamers. Misschien nog interessanter is de optie om op inwonersaantal te filteren, zodat je makkelijk gegevens kunt vergelijken van vergelijkbare gemeenten als die van jezelf. Indien gewenst kun je de inhoud ook exporteren in csv-formaat, zodat je de data verder kunt bewerken.

Voor wie is dit handig?

Uit de rapporten van de rekenkamers zijn alle onderwerpen, onderzoeksvragen, onderzoeksmethoden, normen, conclusies en aanbevelingen geïnventariseerd en via de database ontsloten. Het is een openbare, transparante bron die bijvoorbeeld interessant is voor mensen die bij een rekenkamer werken van een gemeente waar nog onderzoek naar dit thema moet gebeuren. Zij kunnen inspiratie opdoen hoe ze zo’n onderzoek kunnen starten, welke vragen ze kunnen stellen of welk bureau ze ervoor kunnen inschakelen.

Verder is het ook handig voor raadsleden en wethouders om de inhoudelijke uitkomsten te bekijken. Ze kunnen uit de rapporten leren welke problemen overal terugkomen en waar ze extra op moeten letten in hún gemeenten. Daarnaast kan het een interessante bron zijn voor journalisten om te onderzoeken wat er rond een specifiek thema allemaal speelt bij bepaalde gemeenten.

Herhaalbaar voor andere thema’s

Het Metadossier Jeugd is het eerste metadossier dat online beschikbaar is. De opdrachtgever had al aangekondigd dat er meer van dit soort dossiers gewenst waren. Dus was ons gevraagd om het dossier zo in te richten dat de functionaliteit eenvoudig te herhalen is voor andere thema’s. Natuurlijk vergt het verzamelen van de inhoudelijke data nog steeds veel tijd, maar het online inrichten is nu een soepel proces. Inmiddels is het tweede dossier ook al online: Metadossier Woonbeleid. Naar verwachtingen zullen er snel nog meer dossiers volgen.

Niet alleen de opdrachtgever heeft het metadossier positief ontvangen, het initiatief heeft ook al waardering gekregen in bredere overheidskringen. Het zou goed kunnen dat het format van de metadossiers van de NVRR ook bruikbaar is voor andere toepassingen.

Naar de Metadossiers