Nieuw jaar, nieuwe kansen! Ik weet niet hoe dat met jullie gaat, maar na een maand schiet ik toch veel in mijn oude patronen. Het zal wel een hang naar zekerheid zijn.

Wat gaat er gebeuren?

Die hang naar zekerheid ontmoeten wij ook regelmatig bij mensen die met ons een project willen doen. Zij willen graag vooraf duidelijkheid over hoe ons proces precies gaat lopen. Terwijl wij er op vertrouwen dat we in een hechte samenwerking uiteindelijk een goede uitkomst bereiken - maar we weten nog niet exact welke stappen we onderweg gaan zetten.

Maar goed, ik weet ook wel dat jij als opdrachtgever een offerte wil die binnen je budget past. En dat je inzicht wil over waar het werk dan in gaat zitten. Toch breek ik aan het begin van het nieuwe jaar graag een lans voor wat minder controle willen over dingen die je niet honderd procent in de hand hebt. Dat levert namelijk ook kansen op.

Grip of loslaten?

Afgelopen zomer keek ik met interesse naar de Zomergasten-aflevering met Hoyte van Hoytema. Je weet wel, de cinematograaf van films zoals Interstellar, Tenet en Oppenheimer. Ik was gegrepen door het gesprek omdat veel van het interview ging over zijn werkproces. En over hoe je kosten in de hand houdt, terwijl je toch een geweldig eindresultaat behaalt.

Ik vond het een boeiend gesprek tussen Theo Maassen en Hoyte van Hoytema. Maassen heeft zelf ook ervaring in de filmindustrie en vertelde dat er vaak tekeningen, storyboards, worden gemaakt om tijd en kosten te besparen op de set. En hij zei tegen Van Hoytema: “Maar zo werk jij niet…”

Die vertelde daarna over de samenwerking met Christopher Nolan. Met hem maakte hij Interstellar en Tenet, en natuurlijk Oppenheimer…

“Wij hebben geen frame getekend, nee. En op zich is dit de meest vrije film geweest die wij met elkaar hebben gemaakt.” En even later zei hij: “Het is natuurlijk heel vaak met een storyboard dat je een project ingaat. En je zegt, bijna vanuit een soort arrogantie: ‘wij zijn de filmmakers en dit gaan wij doen.’ Maar als je niet met een storyboard gaat werken dan wordt je gedwongen om zo’n moment meer met nieuwsgierigheid te benaderen.”

Vertrouwen en samenwerken

Volgens van Hoytema is dit wel iets waar de regisseur, Nolan in dit geval, vertrouwen in moet hebben. En dat heeft hij. Door het vertrouwen in elkaar creëren regisseur en cinematograaf samen een platform waarop ze allebei een beetje moediger durven te zijn.

Hoyte heeft hierdoor het gevoel dat hij samen met Nolan werkt aan één van de grootste studentenfilms ooit. Lekker samen experimenteren op weg naar het resultaat.

En dat resultaat mag er wezen: de film Oppenheimer is bijvoorbeeld een grote kanshebber op best veel Oscars, waarbij er één voor Hoyte van Hoytema zelf.

Makkelijk praten!

Maar zo’n vloeiend proces naar het eindresultaat, dat kan toch alleen als je bovenmatig veel budget hebt? Nee, dat hoeft dus niet.

Het vloeiende proces, elkaar de ruimte geven, maar vooral ook elkaar aanvullen op ieders vakgebied versnelt het proces. “Uiteindelijk hebben we ook minder takes nodig,” volgens Van Hoytema. Dus voor het budget hoef je het niet te laten.

Ik stel voor dat je voortaan niet meer aan je leverancier vraagt welke proces zij volgt. Maar dat je jezelf de vraag stelt: “Ben ik moedig genoeg om serieuze experimenten toe te laten?”